Vergelijken

‘Het is eigenlijk net of je ontsluiting hebt!’ De laatste dagen voor het vertrek naar Kenia om onze tweede zoon te ontmoeten, heb ik veel bevallingsmetaforen beluisterd. Weeën, persen, puffen, het is denk ik een diepe behoefte om het verhaal van de ander te snappen vanuit onze eigen ervaring. En het krijgen van een kind, of dat via een bevalling of via adoptie is, is in veel opzichten, zeker gezien het resultaat, een vergelijkbaar proces.

En dan dat nieuwe gozertje dat ons leven is binnengewandeld. Zijn verhaal lijkt in veel opzichten op dat van zijn broer die nu bijna vier is. En wat ligt het dan voor de hand, om te gaan vergelijken. En door te vergelijken hebben wij geleerd. Dat zijn gedrag geen reactie op ons persoonlijk is, maar een uiting van zijn verwarring en door rustig bij hem te blijven dat er dan een band zal ontstaan.

Vergelijken is fijn, zo kun je je eerdere ervaringen toetsen en gebruiken en verwachtingen hebben en uitspraken doen over iets dat in het ongewisse ligt. Zo kunnen niches gedefinieerd worden, het gedrag van doelgroepen voorspeld en producten gelanceerd. Maar in het intermenselijke contact is vergelijken listig, omdat iedereen graag zijn eigen persoonlijke verhaal recht wil doen. En dan waren die laatste dagen voordat ik mijn tweede zag toch echt anders dan de ontsluiting van de net bevallen kennis.

Er is nog een ander probleem met vergelijken. Het gaat zo eenvoudig over in oordelen. En veroordelen. En doe je het nooit zo goed als je vader, ben je echt slanker dan dat fotomodel en is je auto duurder dan die van de buren. Is de vreemdeling inderdaad vreemd en is het Westen een stuk beschaafder dan dat ‘achterlijke’ deel van de wereld.

Ik ben geraakt en geïnspireerd door Huub Oosterhuis van wie ik in de afgelopen dagen ‘Ik versta onder liefde’ heb gelezen. Hij schrijft over de gevaarlijke kant van vergelijken, die tot uitsluiting leidt van zwakken, gekken en vreemden. Hij schrijft ook over dat wat ons ten diepste vergelijkbaar maakt. Dat we mens zijn. En daarmee recht hebben op een menswaardige bejegening. Misschien bestaat die wel uit de oprechte interesse in het anders-zijn van de ander. In zijn eigen-zijn. Hem bevragen, zodat hij jou bevraagt. En dat je er dan achter komt dat je ten diepste op hem lijkt.

Als coach zie ik veel mensen. Luister naar veel verhalen. Hoor veel overeenkomsten. Over angsten, verlangens, behoeften, dat wat blij en gelukkig maakt. Vergelijken ligt voor de hand. En toch hoor ik telkens een nieuw verhaal. Zo zal het verhaal van mijn tweede anders zijn dan van mijn eerste. Geweven uit hetzelfde materiaal.