Verstillen

‘In het midden van het feest is de leegte.’ Poëzie ligt op straat. Of in dit geval, toont zich op een Rotterdamse vuilniswagen. Die zin komt binnen en in het onthouden, ben ik de bedenker ervan vergeten. De zin is niet van mij, alle lof aan de eigenaar. Voor mij raken de woorden aan iets universeels en daarom neem ik de vrijheid ze te gebruiken en mijn eigen woorden er aan toe te voegen.

De vuilniswagen-woorden raken aan de gedachte die ik heb meegenomen uit een week in Leusden, bij de Internationale School Voor Wijsbegeerte. Het thema van de week “Het raadsel van de tijd”, leverde mij het inzicht op dat in het midden van de tijd de stilte heerst (naar analogie van ‘Stil de tijd’, van Joke Hermsen, één van de sprekers). In onze door de kloktijd opgezweepte wereld lijkt het alsof we steeds drukker zijn en steeds minder tijd ervaren. Tijd is een schaars middel en veel van mijn cliënten stoeien met de vraag hoe ze hun tijd beter kunnen managen. Daarachter ligt de aanname dat tijd ‘iets’ is dat zich laat beheersen, dat je naar je hand kunt zetten. Het raadselachtige is dan, dat hoe meer inspanning je gaat leveren, des te vluchtiger de tijd wordt en er komt nog meer druk op te liggen. Doe je er alles aan, ervaar je nog minder tijd. Herkenbaar, tot nu toe?

En deze, ken je die ook? Je bent aan het musiceren, je wandelt in de natuur, je bekijkt een kunstwerk, je schrijft een artikel. De tijd krijgt vleugels, je geraakt in een flow en voelt je even opgetild boven het alledaagse. Een ervaring van tijd als innerlijke beleving. Als mens ben je tijd, je bent in en van de tijd en soms beleef je even iets van het tijdloze, als je ergens volledig in opgaat. Dat is het verkwikkende van de tijd, als je er juist los van mag zijn.

De vraag is of die verkwikkende vlagen er nog wel voldoende zijn in onze wereld waarin tijd geld is geworden en nut moet hebben. Tijd om te mijmeren, te klooien en om je te vervelen, tijd om gewoon te ‘zijn’. Ik voel geen behoefte aan het van hogerhand laten managen van mijn tijd, door het afschaffen van de koopzondag bijvoorbeeld, maar dat neemt niet weg dat het opnieuw leren omgaan met de tijd geen politiek thema zou zijn, of een thema waar het bedrijfsleven zich over zou kunnen buigen. Wie om zich kijkt en luistert, hoort te veel verhalen over tijdsdruk en de gevolgen daarvan voor het behoud en welbevinden van individu, natuur en maatschappij.

Stil staan bij de tijd, jezelf bevragen over wat jij wilt doen met jouw tijd, de tijd weer terugbrengen naar de plek waar hij huist, in het eigen innerlijk, in plaats van dat de tijd als een van buiten opgelegde dwangbuis wordt beleefd. De stilte van de tijd kunnen ervaren, de leegte van het feest, brengt ons juist ten diepste in contact met de waarde en de volheid ervan.