Rouwen
De tranen lopen binnen vijf minuten na de start van ons kennismakingsgesprek voor een outplacement traject over haar wangen. Tegen mijn opdrachtgever had ze gezegd dat ze haar vertrek al redelijk had verwerkt en zich wil richten op de toekomst. Na dertig jaar bij dezelfde werkgever heeft ze besloten dat ze iets anders wil. Ook zelfgekozen vertrek kan tot gevoelens van rouw leiden. Want daar hebben we het hier over. Er moet iets worden losgelaten, dat is zeker. En het nieuwe is nog ongewis. Dus wil ze graag aan de slag! Geef haar eens ongelijk. LinkedIn profiel aangescherpt, c.v. opgepoetst, vacatures uit de krant geknipt, netwerkgesprekken gepland. Allemaal even waardevol, maar ik vraag me af: Is dat niet te vroeg? Haar tranen geven het antwoord.
De pijn van het verlies ervaren is geen eenvoudige opgave. Is dat dan nodig om voort te kunnen? Vaak heb je daarin helemaal geen keuze. Dan is het verdriet zo overweldigend groot, dat je het gevoel hebt dat je er midden in zit. Maar als je ook maar enigszins grip op het verdriet ervaart, dan willen de meesten van ons er direct uit weg. ‘Je zinnen verzetten’, zeggen we bij mij thuis. Dat lukt vaak wel even, totdat het verdriet je weer bij de lurven grijpt en stil zet. Verliesgevoelens uiten zich niet alleen via verdriet, ook woede, schuld, schaamte en angst komen om de hoek kijken. Soms zelfs opluchting. Deze heftige cocktail van tegenstrijdige gevoelens maken een periode van rouw zo verwarrend en vermoeiend.
Ik ben veel over rouw gaan begrijpen na het lezen van het boek ‘de cirkel van verbinding’. Geschreven door Renée Wolfs, opgeleid in de verlieskunde, binnen een zeer specifieke context. Die van adoptie en pleegzorg. Maar gelijk bij het lezen zag ik de verbanden naar de praktijk van begeleiding bij outplacement. Rouwen om wat niet meer is. Of nooit heeft mogen zijn. En haar boodschap is krachtig. Om los te kunnen laten, moet je je opnieuw verbinden met datgene wat er niet meer is. In het geval van mijn cliënt, is de vraag of zij zich kan verbinden met de context waarin zij zich zo klem voelde zitten, dat de enige weg, de weg naar buiten was.
Niet alleen de boodschap van Renée Wolfs is krachtig, ook haar model spreekt mij aan. In het interview dat ik met haar had naar aanleiding van het verschijnen van haar boek, geeft ze aan dat het model ‘de cirkel van verbinding’ het gevolg is van jarenlange ervaring. Eigen (levens)ervaring en ervaring met het begeleiden van cliënten bij het verwerken van hun verlies. Ze betrekt het hoofd, het hart, de omgeving, het heden, het verleden en de toekomst in het proces van rouwen. Het lichaam zet zij centraal, omdat we daar de pijn voelen. Op sommige momenten willen we vooruit, zegt Renée, zijn we opbouwgericht bezig en op andere momenten staan we stil en zijn we verliesgericht bezig. Het lichaam geeft aan wat nodig is. De kunst is om daar naar te leren luisteren. Misschien is coaching en opvoeden daarin wel heel erg hetzelfde: Door er voor de ander te zijn, met alles wat je in huis hebt en in contact met alles wat je in huis hebt, die ander in contact met zijn lichaam te brengen, thuis te brengen. Zodat gedragen kan worden wat gedragen moet worden. Je in het reine bent met het verleden, perspectief ziet in de toekomst en je op je gemak voelt in het heden. Dat hoofd en hart dezelfde taal spreken en je je plek weet in je omgeving.